คำประสม
คำประสม คือ คำที่สร้างจากคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไป เกิดเป็นคำใหม่ มีความหมายใหม่ แต่ยังมีเค้าของความหมายเดิม ส่วนมากมักเป็นการประสมคำระหว่างคำไทยกับคำไทยแต่อาจมีคำประสมบางคำที่ประสมระหว่างคำไทยกับคำภาษาอื่น
ลักษณะสำคัญของคำประสม
๑. .เกิดจากคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไปมาประสมกัน แล้วเกิดความหมายใหม่แต่ยังมีเค้าความหมายเดิมอยู่เช่น
พ่อตา หมายถึง พ่อของภรรยา
|
|
พ่อ หมายถึง สามีของแม่
ตา หมายถึง พ่อของแม่
ลูก หมายถึง บุตร
น้ำ หมายถึง ของเหลว
๒. สามารถแยกเป็นคำๆได้ และคำที่แยกได้แต่ละคำมีความหมายต่างกัน เมื่อนำมารวมกันความหมายต่างจากคำเดิม เช่น
แม่ หมายถึง หญิงผู้ให้กำเนิด
บ้าน หมายถึงที่อยู่อาศัย
แม่บ้าน หมายถึง หญิงผู้จัดการงานในบ้าน
คอ หมายถึง ส่วนของร่างกายที่ต่อศีรษะกับตัว
ห่าน หมายถึง ชื่อนกจำพวกเป็ด คอยาว
คอห่าน หมายถึง ส่วนของโถส้วม
๓. คำที่มาประสมกันจะเป็นคำมูลในภาษาใดก็ได้ เช่น
เข็มทิศ (ไทย + สันสกฤต)
รถเก๋ง (บาลี + จีน)
ห้องโชว์ (ไทย + อังกฤษ)
ราชวัง (บาลี + ไทย)
ปักษ์ใต้ (สันสกฤต + ไทย)
โปรแกรมหนัง (อังกฤษ + ไทย)
๔. ประสมที่เกิดจากคำมูล ซึ่งมีลักษณะเป็นการย่อคำหลาย ๆ คำ ส่วนมากมักจะขึ้นต้นด้วยคำว่า นัก ชาว ช่าง หมอ การ ความ ผู้ ของ เครื่อง เช่น
นัก นักร้อง นักเขียน นักเรียน นักสู้ ฯลฯ
ชาว ชาวบ้าน ชาวเมือง ชาวนา ชาววัง ฯลฯ
ช่าง ช่างไม้ ช่างเสริมสวย ช่างไฟฟ้า ฯลฯ
หมอ หมอดู หมอความ หมอผี หมอนวด ฯลฯ
การ การบ้าน การเมือง การไฟฟ้า การคลัง ฯลฯ
ความ ความดี ความชั่ว ความสุข ความทุกข์ ฯลฯ
ผู้ ผู้ใหญ่ ผู้ดี ผู้อำนวยการ ผู้น้อย ผู้ร้าย ฯลฯ
ของ ของใช้ ของไหว้ ของเล่น ของชำร่วย ฯลฯ
เครื่อง เครื่องหมาย เครื่องบิน เครื่องมือ ฯลฯ
ที่ ที่นอน ที่ดิน ที่เขี่ยบุหรี่ ที่เที่ยว ที่พัก ฯลฯ
๕. ประสม จะเป็นคำชนิดใดประสมกันก็ได้ เช่น
นาม + นาม เช่น แม่น้ำ พ่อบ้าน แปรงสีฟัน ฯลฯ
นาม + กริยา เช่น แบบเรียน เข็มกลัด ยาดม ฯลฯ
กริยา + นาม เช่น กินใจ เล่นตัว เข้าใจ ได้หน้า ฯลฯ
นาม + วิเศษณ์ เช่น น้ำแข็ง ถั่วเขียว หัวหอม ฯลฯ
กริยา + กริยา เช่น ต้มยำ พิมพ์ดีด จดจำ ท่องจำ ฯลฯ
บุพบท + นาม เช่น ข้างถนน นอกคอก ต่อหน้า ฯลฯ
วิเศษณ์ + วิเศษณ์ เช่น อ่อนหวาน หวานเย็น ฯลฯ
วิเศษณ์ + คำนาม เช่น อ่อนข้อ สองหัว ฯลฯ
หลักการสังเกตคำประสม
คำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไปรวมกัน เกิดคำใหม่ มีความหมายใหม่ เป็นคำประสม ตัวอย่าง เช่น
พัดลม หมายถึง เครื่องพัดให้เย็นด้วยแรงไฟฟ้า
มือแข็ง หมายถึง ไม่ค่อยไหว้คนง่ายๆ
เสื้อกล้าม หมายถึง เสื้อชั้นในชาย
ลูกน้อง หมายถึง ผู้ที่คอยติดสอยห้อยตาม
คำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไปรวมกัน ไม่เกิดความหมายใหม่ ไม่ใช่คำประสม ตัวอย่างเช่น
ลมพัด หมายถึง ลมโชยมา
มือขาด หมายถึง มือถูกสิ่งใดสิ่งหนึ่งตัดขาด
คอเจ็บ หมายถึง คออักเสบ
สรุป
คำประสม คือ คำมูลสองคำขึ้นไปประสมกัน เกิดคำใหม่ มีความหมายใหม่ เช่น
น้ำ + ยา + ล้าง + จาน เป็น น้ำยาล้างจาน
ไม้ + แขวน + เสื้อ เป็น ไม้แขวนเสื้อ
คำมูลสองคำขึ้นไปรวมกันไม่เกิดคำใหม่ ไม่เกิดความหมายใหม่ ไม่ใช่คำประสม เช่น
หางเสือ หมายถึง หางของเสือ เป็นวลีไม่ใช่คำประสม
หางเสือ หมายถึง หางเสือเรือ เป็นคำประสม
ผ้าขาว หมายถึง ผ้าสีขาว เป็นวลีไม่ใช่คำประสม
น้ำขาว หมายถึง น้ำเมา เป็นคำประสม
ปูตาย หมายถึง ปูแสดงอาการตาย เป็นประโยค ไม่ใช่คำประสม
ปูม้า หมายถึง ปูทะเลชนิดหนึ่ง เป็นคำประสม
ข้อสังเกตคำประสม
๑) คำประสมจะเป็นวิทยาการสมัยใหม่ เช่น เตารีด หม้อหุงข้าวไฟฟ้า เครื่องปรับอากาศ พัดลม ตู้เย็น เครื่องอบผ้า เครื่องซักผ้า เครื่องดูดฝุ่น ฯลฯ
๒) คำประสมเป็นคำเดียวกันจะแยกออกจากกันไม่ได้ ความหายจะไม่เหมือนเดิม เช่น นางแบบ รับรอง มนุษย์กบ คำประสมจะเป็นคำใหม่เกิดขึ้น
๓) วิธีสังเกตค่ำประสมนักจะมีลักษณะนามให้เห็นอย่างเด่นชัด เช่น ใบนี้ คนนี้ ชุดนี้ ฯลฯ เช่น วันนี้ไม่มีคนใช้คนนี้เลย (คำประสม)
๔) คำประสมที่ขึ้นตนด้วยคำว่า “ลูก แม่” ต้องหมายถึงคนจึงจะเป็นคำประสม เช่น ลูกเสือ (คน) แม่มด (คน) ถ้าเป็นลูกของเสือ แม่ของมด จะเป็นคำเรียงกันธรรมดา ยกเว้น ลูกน้ำเป็นคำประสม เพราะมีความหมายเปลี่ยนไป ไม่ใช่ลูกของน้ำ แต่เป็นลูกของยุง เป็นต้น
ชมวีดีโอ
